Ticaretin hukuk aracılığıyla düzenlenmesine ticaret hukuku adı verilmektedir. Ticaret ile uğraşan kişiler, çeşitli işletmeler ve ticari fiili oluşturan her durum ticaret hukukunun konusunu oluşturmaktadır. Cari hesaplar, işletme sahipleri, çeşitli şirketler, ticari kurallar gibi her türlü ticari kavram ticaret hukukunda incelenmektedir.
Ticaret Hukukunun Kaynakları, yardımcı kaynaklar ve asıl kaynaklar olmak üzere hukukta iki başlıkta incelenmektedir.
Yardımcı Kaynaklar
Ticaret hukukunda , hukuka yardımcı kaynaklar bulunmaktadır. Bunlar, mahkeme kararları veya doktrinler olarak kabul edilmektedir. Doktrinler, bu alanda bilim insanlarının görüşleri, makaleleri ve çeşitli inceler doğrultusunda aldıkları kararları temsil etmektedir. Her hangi bir ticari durum ile ilgili verilen mahkeme kararları da yeni oluşmuş durum için örnek teşkil edebilir. Mahkeme kararı incelenerek yeni durum ile ilgili de buna benzer bir karar alınması mümkündür. Ticarete hukukuna yardımcı olması için düzenlenen bu kaynakların bağlayıcı niteliği bulunmamaktadır. Hakimin esas bakması gereken asıl kaynaklardır. Asıl kaynaklar ticaret hukukunda uygulanması zorunlu kaynaklarken, yardımcı kaynaklar tamamen hakimin uygulamasına bağlıdır. Herhangi bir şekilde uygulama zorunluluğu bulunmamaktadır.
Asıl Kaynaklar
Kendi inceleme alanında iki bölümde karşımıza çıkmaktadır. Yazılı olan asıl kaynaklar ve yazılı olmayan asıl kaynaklar olmak üzere.
Yazılı asıl kaynaklar;
- Türk ticaret kanunu
- Özel kanunlar
- Uluslararası sözleşmeler, kanun hükmünde sayılmaktadır. Bağlayıcı niteliği bulunmaktadır.
- Kanun hükmünde kararnameler
- Tüzükler
- Tebliğler
- Yönetmelikler
Yazılı olmayan asıl kaynaklar;
- Örf ve adetlerdir.
Ticaret Hukukunda Sistemler, subjektif sistem, objektif sistem ve modern sistem olmak üzere ticaret hukukunda üç başlıkta ele alınmıştır.
Subjektif sistem
Ticaret ile uğraşan kişilere ticaret hukukunun uyguladığı özel kurallardır. İşletmenin niteliğine, tacirin konumuna göre belirlenen kişiye özel kurallar bütünüdür.
Objektif sistem
Obrejtif sistemde ise kurallar tamamen ticaret hukuku tarafından kanunlar ile belirlenmiştir. İşletmenin nasıl olacağı veya nasıl ilerleyeceği konusunda her türlü kural önceden belirlenmiştir. Bu kurallar çerçevesinde işletme sahibinin, faaliyetlerine devam etmesi gerekmektedir.
Modern sistem
Karma sistem adını da almaktadır. Bu sistem de belirlenen kurallar ticari işletmeyle doğrudan ilgilidir. Tacir ve ticari işletme hakkında verilecek kararları tamamen işletmenin niteliği belirlemektedir.
Ticari Hükümler
Ticaret hukukundaki hükümler ve işletmeyi ilgilendiren özel hükümler olmak üzere iki başlıkta düzenlenmiştir.
Konu üzerinde ticari bir hüküm bulunmayan ticari işlerde mahkeme, ticari örf ve adet kurallarına, bunlarda bulunmuyor ise genel hükümlere göre karar verebilmektedir.
Ticari Hükümlerin Uygulanması
- Emredici Hükümler, öncelikli uygulanacak hükümlerdir.
- Sözleşme Hükümleri, emredici hükümlere aykırı bir uygulaması bulunmadığı takdir de ikinci sırada uygulanacak hükümlerdir.
- Ticari Hükümler, uygulamasında herhangi bir bağlayıcılık veya zorunluluk bulunmayan üçüncü sırada uygulanacak hükümlerdir.
- Ticari Örf ve Adetler, Emredici hükümlerde ya da sözleşme hükümlerinde konu ile ilgili herhangi bir bilgiye rastlanmıyorsa hakimin isteği üzerine genel örf ve adet kuralları dikkate alınabilmektedir.